Het opvolgingsonderzoek
Onderzoeksrapport

Aanleiding en doel onderzoek

Aanleiding

In het verleden onderzochten we de opvolging van de aanbevelingen uit onze rekenkamerrapporten incidenteel. Om ervoor te zorgen dat het college en de ambtelijke organisatie zelf de uitvoering van de aanbevelingen bewaken, is deze systematiek in overleg tussen ons en het presidium in juni 2020 gewijzigd. Sindsdien vraagt de gemeenteraad van Amsterdam aan het college van B en W om onze aanbevelingen uit te voeren en daarover te rapporteren.  In het raadsbesluit bij een rekenkamerrapport is daarom standaard opgenomen dat de raad het college vraagt om:

• een plan van aanpak te maken voor de opvolging van de aanbevelingen en dit plan van aanpak binnen een half jaar aan te bieden aan de gemeenteraad;
• te rapporteren over de resultaten als de aanbevelingen zijn uitgevoerd;
• jaarlijks tussentijds te rapporteren over de stand van zaken van de uitvoering van de aanbevelingen als dit langer dan een jaar duurt.

We voeren dit opvolgingsonderzoek uit om na te gaan in hoeverre het college uitvoering heeft gegeven aan de raadsbesluiten met betrekking tot de opvolging van onze aanbevelingen. Hiermee ondersteunen wij de controlerende taak van de gemeenteraad.

Doel en onderzoeksvragen

Doel van het onderzoek

We geven met dit onderzoek de raad inzicht in de mate waarin het college de besluiten heeft uitgevoerd die de raad heeft genomen bij de door ons openbaar gemaakte rapporten.

Onderzoeksvragen

De centrale onderzoeksvraag van dit onderzoek is:

In welke mate is uitvoering gegeven aan de besluiten die de raad heeft genomen bij de aanbevelingen van de rekenkamer?

De centrale onderzoeksvraag beantwoorden we aan de hand van de volgende deelvragen:

• in hoeverre heeft het college conform de raadsbesluiten plannen van aanpak gemaakt en aangeboden voor de uitvoering van de aanbevelingen?
• in hoeverre heeft het college conform de raadsbesluiten aan de raad gerapporteerd over de voortgang en de resultaten van de aanbevelingen?

Voor de beantwoording van deze deelvragen hebben we gekeken naar de aanwezigheid van plannen van aanpak en de aanwezigheid van systematische rapportages over de uitvoering. Onder systematisch verstaan we dat verstrekte rapportages de voortgang per aanbeveling inzichtelijk maken.

Afbakening onderzoek

Het onderzoek omvat de rapporten die we hebben gepubliceerd tussen juni 2020 en september 2022 en waarvoor er een raadsbesluit is genomen waarin aan het college is gevraagd om een plan van aanpak en een voortgangsrapportage.

Het rapport Leges bij vergunningaanvragen, gepubliceerd in september 2019, is hieraan toegevoegd. Wij hebben dit rapport betrokken in het opvolgingsonderzoek, omdat de gemeenteraad bij de bespreking van dit rapport een motie heeft aangenomen waarin het college gevraagd wordt een stappenplan op te stellen voor de opvolging van de aanbevelingen, vergelijkbaar met onze huidige werkwijze.

Het overzicht van de gepubliceerde rekenkamerrapporten is opgenomen in de bijlage. Raadsbesluiten die bij de start van dit onderzoek korter dan een half jaar geleden zijn genomen, zijn buiten beschouwing gelaten.

Leeswijzer

Hoofdstuk 3 bevat de bevindingen over de uitvoering van de raadsbesluiten op onze rapporten. Het hoofdstuk geeft per onderzoeksrapport inzicht in de navolging van het verzoek aan het college om een plan van aanpak en een voortgangsrapportage op te stellen. Hoofdstuk 4 geeft het samenvattende totaaloverzicht van bevindingen. Hoofdstuk 5 bespreekt de analyse en conclusies op de onderzoeksvraag.

Gedetailleerde onderzoeksbevindingen

Bevindingen per rapport

In dit opvolgingsonderzoek onderzoeken we of het college uitvoering heeft gegeven aan de raadsbesluiten bij rekenkamerrapporten. Voor elk rapport gaan we na of er een raadsbesluit is genomen en het college op basis daarvan een plan van aanpak en een rapportage over de voortgang en de resultaten van de opvolging van de aanbevelingen aan de raad heeft aangeboden.

Hierna volgen de bevindingen per gepubliceerd rapport.

Leges bij vergunningaanvragen

Raadsbesluit
Het rapport Leges bij vergunningaanvragen is gepubliceerd in september 2019. In het raadsbesluit (oktober 2019) nam de gemeenteraad onze acht aanbevelingen over en vroeg het college deze uit te voeren. 

Gelijktijdig nam de raad motie 1586.19 aan, waarin het college wordt gevraagd: 

• uiterlijk in december 2019 een SMART-stappenplan voor de implementatie en uitvoering van de aanbevelingen van de rekenkamer voor te leggen aan de raad;
• in dit stappenplan per adviespunt aan te geven hoe en wanneer de aanbeveling wordt uitgevoerd.

Plan van aanpak
In januari 2020 ontving de gemeenteraad het stappenplan over de opvolging van de aanbevelingen, waarin: 

• per aanbeveling is beschreven welke acties worden genomen, het gewenste resultaat en wanneer de actie is gepland;
• is aangegeven dat de gemeenteraad over de voortgang van het stappenplan geïnformeerd wordt bij de voorjaarsnota en de bespreking van de legesverordening.

Het stappenplan is ter kennisname aangeboden aan de raadscommissie.

Voortgangsrapportage(s)
In november 2020 is de gemeenteraad per raadsinformatiebrief geïnformeerd over de voortgang in de opvolging van onze aanbevelingen.  Hierin geeft het college systematisch per aanbeveling de stand van zaken van de uitvoering. Een tussenrapportage maakte deel uit van het agendapunt over de Legesverordening. Uit de notulen van de commissie- en raadsvergaderingen blijkt niet dat tijdens de bespreking inhoudelijk is ingegaan op de rekenkameraanbevelingen.

In april 2022 ontving de raad de eindrapportage over de uitvoering van onze aanbevelingen.  Het college stelt hierin dat onze aanbevelingen zijn geïmplementeerd en mede vanuit onze aanbevelingen het proces in gang is gezet om de processen rondom leges en de legesverordening te verbeteren. Verdere rapportage over leges zal plaatsvinden in de reguliere P&C-producten. De eindrapportage is ter kennisname aangeboden aan de raadscommissie. Bij de eindrapportage hoort de bijlage Afronding Stappenplan.  De raad heeft de bijlage onbedoeld niet ontvangen, bleek bij de feitelijke beantwoording van de informatie-uitvraag voor dit opvolgingsonderzoek.

Bevinding
De gemeenteraad heeft voor het onderzoek Leges bij vergunningaanvragen een plan van aanpak, een systematische voortgangsrapportage en eindrapportage ontvangen.

Bruikbaarheid van indicatoren

Raadsbesluit
In juni 2020 publiceerden we het rapport Bruikbaarheid van indicatoren. In het raadsbesluit (juli 2020) heeft de gemeenteraad de zes aanbevelingen uit het rapport overgenomen, het college gevraagd deze uit te voeren en het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden. 

Plan van aanpak
Het college heeft voor het onderzoek Bruikbaarheid van indicatoren geen plan van aanpak aan de gemeenteraad aangeboden. De ambtelijke organisatie geeft aan dat de aanbevelingen zijn meegenomen in het traject Amsterdam doelgericht.  Amsterdam doelgericht is een ambtelijk traject dat bij de publicatie van ons rapport al was opgestart. Het is gericht op een betere formulering van - en sturing op - de doelen van de gemeente.

Voortgangsrapportage(s)
Het college heeft voor het onderzoek Bruikbaarheid van indicatoren geen systematische voortgangsrapportage aan de gemeenteraad aangeboden. Volgens de ambtelijke organisatie is de gemeenteraad op verschillende momenten via de begrotingsstukken geïnformeerd over de inzet op het verbeteren van de doelen, activiteiten en indicatoren. We onderschrijven dat het college in begrotingsstukken soms verwijst naar de aanbevelingen in dit rekenkamerrapport.  We classificeren dit niet als een rapportage waarmee de raad systematisch is geïnformeerd over de opvolging van de aanbevelingen.

Bevinding
Het college heeft de gemeenteraad voor het onderzoek Bruikbaarheid van indicatoren geen plan van aanpak aangeboden. Evenmin een voortgangsrapportage waarin systematisch ingegaan wordt op de opvolging van de aanbevelingen. In de begrotingsstukken wordt de raad geïnformeerd over het traject Amsterdam doelgericht, waarbij soms verwijzingen zijn opgenomen naar de aanbevelingen in het rekenkamerrapport.

De gemengde stad

Raadsbesluit
Het rekenkamerrapport De gemengde stad is in juni 2020 gepubliceerd. In het raadsbesluit (september 2020) heeft de gemeenteraad de zeven aanbevelingen uit het rapport overgenomen, het college gevraagd deze uit te voeren en het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden. 

Plan van aanpak
Het college heeft voor dit onderzoek geen plan van aanpak aan de gemeenteraad aangeboden. De ambtelijke organisatie geeft in reactie op de uitvraag voor dit opvolgingsonderzoek aan dat de bestuurlijke reactie kan worden beschouwd als plan van aanpak, omdat het college in de bestuurlijke reactie aangeeft hoe zij uitvoering wil geven aan onze aanbevelingen van de rekenkamer.  Echter, in de raadsvoordracht benadrukken we de werkwijze met plannen van aanpak en adviseren we de gemeenteraad om het college te vragen in een plan van aanpak nadrukkelijk aandacht te besteden aan het verbeterproces en op welke termijn het college voornemens is stappen te zetten. In het raadsbesluit heeft de raad het college ook gevraagd om een plan van aanpak.

Voortgangsrapportage(s)
Het college heeft voor het onderzoek De gemengde stad geen systematische voortgangsrapportage aan de gemeenteraad aangeboden. De ambtelijke organisatie verwijst in de reactie op de informatie-uitvraag naar rapportages over de bestuursopdracht Tegengaan Kansenongelijkheid. Hierin is echter alleen opgenomen dat de aanbevelingen worden meegenomen in een van de actielijnen, maar het is niet herleidbaar hoe het college per aanbeveling de opvolging heeft ingevuld. We delen de mening van de ambtelijke organisatie niet dat met deze voortgangsbrieven voldoende met de raad is gecommuniceerd over de opvolging van de aanbevelingen, met uitzondering van de aanbeveling over monitoring. Tijdens de behandeling van het rapport deed de wethouder, in relatie tot de aanbeveling over monitoring, een toezegging over de ontwikkeling van een meer integrale wijkrapportage. Een opzet hiervoor is inmiddels aan de raad voorgelegd.

Bevinding
Het college heeft de gemeenteraad voor De gemengde stad geen afzonderlijk plan van aanpak aangeboden. Het college heeft evenmin een voortgangsrapportage opgesteld waarin systematisch ingegaan wordt op de opvolging van alle aanbevelingen. Met de aangeboden opzet van de integrale wijkrapportage is inzicht gegeven in de opvolging van de aanbeveling over monitoring.

Fietsvriendelijke kruispunten

Raadsbesluit
Het rekenkamerrapport Fietsvriendelijke kruispunten is in juni 2020 gepubliceerd. In het raadsbesluit (september 2020) heeft de gemeenteraad de vijf aanbevelingen uit het rapport overgenomen, het college gevraagd deze uit te voeren en het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden. 

Plan van aanpak
Het college heeft voor dit onderzoek geen plan van aanpak aan de gemeenteraad aangeboden. In de reactie op de informatie-uitvraag verwijst de ambtelijke organisatie naar de bestuurlijke reactie van destijds, waarin het college aangeeft dat volgens hem een afzonderlijk plan van aanpak niet noodzakelijk is.  Echter, we adviseren de raad in ons nawoord het college te vragen om een meer uitgewerkt plan van aanpak en in het raadsbesluit vraagt de raad daadwerkelijk het college om een plan van aanpak.

Naar aanleiding van de discussie bij dit rapport hebben we in oktober 2020 met de gemeentesecretaris en het presidium aanvullende afspraken gemaakt.  Deze komen erop neer dat een afzonderlijk plan van aanpak eventueel niet noodzakelijk is bij een voldoende concrete bestuurlijke reactie. We adviseren de raad hierover in ons nawoord op de bestuurlijke reactie. De ambtelijke organisatie geeft in de reactie op de informatie-uitvraag voor dit onderzoek aan op basis van deze aanvullende afspraken te hebben opgemaakt dat een plan van aanpak bij dit rapport ook niet meer nodig was. We merken op dat deze afspraken niet van toepassing zijn verklaard op dit eerder uitgebrachte rapport.

Voortgangsrapportage(s)
Het college heeft de raad in december 2021 de voortgangsrapportage over de aanbevelingen aangeboden als bijlage bij de Monitor Fiets 2020.  In deze rapportage geeft het college systematisch, per aanbeveling, aan wat de status is van de opvolging. Uit de bespreking van de monitor in de commissie en raad blijkt niet dat daarbij inhoudelijk is ingegaan op de bijlage over de opvolging van de aanbevelingen.

Bevinding
Het college heeft de gemeenteraad voor Fietsvriendelijke kruispunten geen plan van aanpak aangeboden. In de feitelijke reactie verwijst de ambtelijke organisatie hiervoor naar de bestuurlijke reactie. De raad heeft in haar besluit over het rekenkamerrapport daarentegen om een plan van aanpak gevraagd. De gemeenteraad heeft een voortgangsrapportage ontvangen waarin het college systematisch ingaat op de opvolging van individuele aanbevelingen.

Toegankelijkheid van openbare toiletten

Raadsbesluit
Het rekenkamerrapport Toegankelijkheid van openbare toiletten is in juni 2020 gepubliceerd. In het raadsbesluit (september 2020) heeft de gemeenteraad de vier aanbevelingen uit het rapport overgenomen, het college gevraagd deze uit te voeren en het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden. 

Plan van aanpak
Het college heeft voor dit onderzoek geen plan van aanpak uitgewerkt. In de reactie op de informatie-uitvraag geeft de ambtelijke organisatie aan dat aan het thema ‘openbare toiletten’ gewerkt wordt conform de aanpak zoals geschetst in de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel ‘Baas over eigen blaas’ . De aanbevelingen uit ons onderzoek zullen hierin worden meegenomen, binnen de beschikbare capaciteit en de beschikbare middelen.  In het raadsbesluit echter, vraagt de gemeenteraad van het college een plan van aanpak te ontvangen over alle aanbevelingen.

Voortgangsrapportage(s)
Het college heeft voor het onderzoek Toegankelijkheid van openbare toiletten geen systematische voortgangsrapportage aan de gemeenteraad aangeboden. Het college rapporteert over de voortgang omtrent openbare toiletten in raadsinformatiebrieven Baas over eigen blaas en de voortgangsrapportage over Toegankelijkheid van openbare toiletten.  In deze documenten zijn incidentele verwijzingen opgenomen naar het rekenkamerrapport, maar het gaat niet om een systematische rapportage waarin per aanbeveling de opvolging inzichtelijk is.

Bevinding
Het college heeft de raad voor de aanbevelingen uit Toegankelijkheid van openbare toiletten geen plan van aanpak aangeboden. Evenmin is een voortgangsrapportage aangeboden, waarin systematisch ingegaan wordt op de opvolging van de aanbevelingen. De raad heeft voortgangsrapportages ontvangen over openbare toiletten en toegankelijkheid, waarin verwijzingen naar het rekenkamerrapport te vinden zijn.

Geheimhouding

Raadsbesluit
Het rapport Geheimhouding is gepubliceerd in oktober 2020. De gemeenteraad heeft in het raadsbesluit (december 2020) vier van de vijf aanbevelingen overgenomen en het college gevraagd deze uit te voeren. Ook is het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden. 

Plan van aanpak
Het college heeft voor dit onderzoek geen plan van aanpak aan de gemeenteraad aangeboden.

Voortgangsrapportage(s)
Het college heeft in december 2021 de raadsinformatiebrief Opvolging rekenkamerrapport geheimhouding en initiatiefvoorstel ‘Openbaar, tenzij’ aan de raad aangeboden.  Hierin geeft het college systematisch, per aanbeveling, inzicht in de stand van zaken op de aanbevelingen. In de brief is de opvolging van de aanbevelingen gecombineerd met de uitwerking van het initiatiefvoorstel ‘Openbaar, tenzij’. De raadsinformatiebrief is besproken in de raadscommissie Algemene Zaken. In aanvulling op de raadsinformatiebrief meldt de ambtelijke organisatie dat intussen drie van de vier aanbevelingen doorgevoerd zijn in Andreas. 

Bevinding
Het college heeft de gemeenteraad voor Geheimhouding geen plan van aanpak aangeboden. De gemeenteraad heeft wel een voortgangsrapportage ontvangen waarin het college systematisch ingaat op de opvolging van individuele aanbevelingen.

Jeugdhulp in Amsterdam

Raadsbesluit
We publiceerden Jeugdhulp in Amsterdam. Inkoop specialistische jeugdhulp in december 2020. In het raadsbesluit (januari 2021) heeft de gemeenteraad de zes aanbevelingen uit het rapport overgenomen en het college gevraagd om deze uit te voeren. Ook is het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden. 

Plan van aanpak
Het college heeft de raad geen plan van aanpak aangeboden, waarin systematisch wordt ingegaan op de opvolging van de individuele aanbevelingen. Wel is in een raadsinformatiebrief de raad geïnformeerd over de afhandeling van moties die zijn ingediend en een toezegging die is gedaan tijdens de behandeling van het rekenkamerrapport. In de brief schrijft het college dat binnen het thema 'Prestatiedialoog' onze aanbevelingen worden opgevolgd. Het college geeft hierin beperkt inzicht in de concrete uitwerking per aanbeveling. De brief is in september 2021 ter kennisname aangeboden. 

Voortgangsrapportage (s)
In de Rapportage Jeugd eerste helft 2021 gaat het college systematisch in op de opvolging van de aanbevelingen.  De rapportage is in december 2021 ter kennisname aangeboden.

Bevinding
Het college heeft de gemeenteraad voor Jeugdhulp in Amsterdam geen afzonderlijk plan van aanpak aangeboden, wel een raadsbrief waarin wordt gerefereerd aan de opvolging van de aanbevelingen. De gemeenteraad heeft een voortgangsrapportage ontvangen waarin het college systematisch ingaat op de opvolging van individuele aanbevelingen.

Gemeentelijke rioolwatertaken

Raadsbesluit
We publiceerden het rapport Gemeentelijke rioolwatertaken. Inrichting in april 2021. In het raadsbesluit (mei 2021) heeft de gemeenteraad de zes aanbevelingen uit het rapport overgenomen en het college gevraagd deze uit te voeren.  Ook is het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden.

Plan van aanpak
Het college heeft voor het onderzoek Gemeentelijke rioolwatertaken geen plan van aanpak aan de gemeenteraad aangeboden. In de reactie op de informatie-uitvraag verwijst de ambtelijke organisatie naar de bestuurlijke reactie op het rapport. Hierin geeft het college aan dat de aanbevelingen worden opgepakt in de bestuursopdracht Herijking Governance Waternet en dat dit een alternatief is voor het plan van aanpak. 

We konden destijds meegaan in de overweging dat een apart plan gegeven de aangekondigde bestuursopdracht niet echt nuttig zou zijn. In ons nawoord stelden we hieraan wel de voorwaarde dat de bestuurlijke reactie op twee punten nog - eventueel mondeling - werd aangevuld. We constateerden namelijk dat de bestuurlijke reactie twee tekortkomingen heeft: 1) het college gaat niet in op de datum van afronding van de bestuursopdracht en 2) het college gaat niet in op de wijze waarop de raad zal worden geïnformeerd. Ook stelden we dat de bestuursopdracht een alternatief kan zijn voor het plan van aanpak, als de navolging van de aanbevelingen traceerbaar is in die bestuursopdracht.  Dit is niet als zodanig verwerkt in het raadsbesluit, waarin het college wordt gevraagd een plan van aanpak op te stellen.

Naar aanleiding van het bovenstaande heeft de ambtelijke organisatie namens de wethouder een notitie aan ons aangeboden, waarin systematisch de aanpak van de aanbevelingen wordt besproken.  De ambtelijke organisatie geeft aan dat in een gesprek met ons de notitie en de twee punten die in de bestuurlijke reactie ontbraken, zijn toegelicht. 

Voortgangsrapportage(s)
Het college heeft geen rapportage aan de raad aangeboden waarin systematisch over de opvolging van alle aanbevelingen is gerapporteerd. De ambtelijke organisatie geeft aan dat de gemeenteraad langs de lijn van de bestuursopdracht (juli 2021) en het Principebesluit ten behoeve van de herijking governance stichting Waternet (november 2021) is geïnformeerd over de voortgang in de herijking van de governance van Waternet. Hierin zijn verwijzingen te vinden naar het rekenkamerrapport, maar het biedt geen systematisch inzicht in de opvolging per aanbeveling.

Bevinding
Het college heeft de gemeenteraad voor Gemeentelijke rioolwatertaken geen plan van aanpak aangeboden, de ambtelijke organisatie verwijst hiervoor naar de bestuurlijke reactie op het rekenkamerrapport waarin het college de uitwerking van de bestuursopdracht Herijking Governance Waternet voorstelt als alternatief plan van aanpak. De aanpak van de aanbevelingen is wel met ons gecommuniceerd in een notitie en toelichtend gesprek. De raad heeft evenmin een voortgangsrapportage ontvangen waarin systematisch ingegaan wordt op de opvolging van de aanbevelingen. In de rapportages over de bestuursopdracht zijn verwijzingen naar het rekenkamerrapport opgenomen, maar de opvolging van de individuele aanbevelingen is daarin niet systematisch weergegeven.

Dienstverlening kwetsbare groepen

Raadsbesluit
Het rekenkamerrapport Dienstverlening aan kwetsbare groepen is in juni 2021 gepubliceerd. In het raadsbesluit (juli 2021) heeft de raad de vier aanbevelingen overgenomen, het college gevraagd deze uit te voeren en het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden. 

Plan van aanpak
Het college heeft voor het onderzoek Dienstverlening aan kwetsbare groepen geen plan van aanpak aan de gemeenteraad aangeboden.

Voortgangsrapportage(s)
Ten tijde van dit onderzoek werkte het college aan een raadsinformatiebrief over de uitvoering van de aanbevelingen. De brief, waarin een systematische toelichting op de opvolging van de aanbevelingen is opgenomen, is in november 2022 ter kennisname aan de commissie SED aangeboden.  

Bevinding
Het college heeft de gemeenteraad voor Dienstverlening kwetsbare groepen geen plan van aanpak aangeboden. Een raadsinformatiebrief waarin het college systematisch ingaat op de opvolging van de aanbevelingen is ter kennisname aangeboden.

Afhandeling meldingen openbare ruimte in Amsterdam

Raadsbesluit
Het rekenkamerrapport Afhandeling meldingen openbare ruimte in Amsterdam is in juni 2021 gepubliceerd. In het raadsbesluit (juli 2021) heeft de gemeenteraad de vier aanbevelingen uit het rapport overgenomen, het college gevraagd deze uit te voeren en het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden. 

Plan van aanpak
Het college heeft met de raadsinformatiebrief Actieplan meldingen openbare ruimte de gemeenteraad in oktober 2021 een plan van aanpak aangeboden.  Onze aanbevelingen zijn in het actieplan vertaald naar veertien activiteiten om daarmee opvolging te geven aan de aanbevelingen. Er is hierin ook een planning opgenomen.

Voortgangsrapportage(s)
Het college heeft in voornoemde raadsinformatiebrief toegezegd de raad bij de Jaarrekening 2022 te informeren over de voortgang van het actieplan. Dat betekent dat de eerste bestuurlijke voortgangsrapportage in mei 2023 aan de raad wordt aangeboden. Ten tijde van dit onderzoek had de ambtelijke organisatie het concept ambtelijke rapportage Voortgang Meerjarig Actieplan voor realisatie van de aanbevelingen uit de MOR onderzoeken van de Rekenkamer opgesteld die systematisch de opvolging per aanbeveling beschrijft.  Deze rapportage is (nog) niet met de raad gedeeld.

Bevinding
Het college heeft de gemeenteraad voor Afhandeling meldingen openbare ruimte in Amsterdam een plan van aanpak aangeboden en hierin toegezegd de eerste bestuurlijke voortgangsrapportage bij de Jaarrekening 2022 aan te bieden.

Groen in de stad

Raadsbesluit
Het rekenkamerrapport Groen in de stad is in september 2021 gepubliceerd. In het raadsbesluit (november 2021) heeft de gemeenteraad de zes aanbevelingen uit het rapport overgenomen het college gevraagd deze uit te voeren en het college gevraagd een plan van aanpak en voortgangsrapportage(s) aan de gemeenteraad aan te bieden. 

Plan van aanpak
In juni 2022 ontving de raad de raadsinformatiebrief over de opvolging van het rekenkameronderzoek, waarin het college op hoofdlijnen aangeeft op welke manier de uitkomsten en aanbevelingen uit het rekenkamerrapport vorm zullen krijgen.  De brief bevat geen systematische uitwerking per aanbeveling en geeft in die zin beperkt het inzicht dat verwacht mag worden van een plan van aanpak zoals bedoeld in het raadsbesluit. De brief is in de Tijdelijke Algemene Raadscommissie besproken. 

Voortgangsrapportage(s)
De ambtelijke organisatie geeft aan dat de aanbevelingen uit het rekenkameronderzoek direct dan wel indirect meegenomen worden met de ontwikkeling van de Monitor Groen.  De publicatie van de eerste versie van de Monitor Groen is gepland voor februari 2023.

Bevinding
Het college heeft de gemeenteraad voor Groen in de stad geen concreet plan van aanpak aangeboden, wel een raadsbrief waarin op hoofdlijnen de aanpak van de aanbevelingen wordt beschreven. De eerste voortgangsrapportage is gepland voor februari 2023, als onderdeel van de eerste versie van de Monitor Groen.

Totaaloverzicht

De onderstaande tabel van bevindingen is een overzicht van de status van de opvolging van de raadsbesluiten naar aanleiding van gepubliceerde rekenkameronderzoeken.

• In de derde kolom staat of er sprake is van een raadsbesluit waarin is gevraagd om een plan van aanpak en rapportage over de uitvoering.
• In de vierde en vijfde kolom wordt weergeven in welke mate het raadsbesluit inmiddels is opgevolgd.

Conclusies

Uitvoering van raadsbesluiten

In dit hoofdstuk beantwoorden we de centrale onderzoeksvraag van dit onderzoek:

In welke mate is uitvoering gegeven aan de besluiten die de raad heeft genomen bij de aanbevelingen van de rekenkamer?

Dat doen we aan de hand van de beantwoording van de onderstaande deelvragen:

• in hoeverre heeft het college conform de raadsbesluiten plannen van aanpak gemaakt en aangeboden voor de uitvoering van de aanbevelingen?
• in hoeverre heeft het college conform de raadsbesluiten aan de raad gerapporteerd over de voortgang en de resultaten van de aanbevelingen?

Voor de beantwoording van deze deelvragen hebben we gekeken naar de aanwezigheid van plannen van aanpak en de aanwezigheid van systematische rapportages over de uitvoering. Onder systematisch verstaan we dat verstrekte rapportages de voortgang per aanbeveling inzichtelijk maken.

Plannen van aanpak zijn nauwelijks aan de raad aangeboden

In de gemeenteraad is sinds juni 2020 bij de raadsbesluiten horende bij elf rapporten aan het college van B en W gevraagd om binnen zes maanden een plan van aanpak aan de gemeenteraad aan te bieden. Hieraan is beperkt gevolg gegeven. Voor vier rapporten heeft het college in enige vorm een plan van aanpak aan de raad aangeboden.  Voor één rapport is over de opvolging met ons gecommuniceerd. Voor zes rapporten heeft het college geen plan van aanpak aan de raad aangeboden.

Voor het ontbreken van een plan van aanpak werd bij twee rapporten geen reden genoemd. Voor de overige rapporten zijn door de ambtelijke organisatie in de reactie op de informatie-uitvraag verschillende redenen genoemd voor het ontbreken van een plan van aanpak:

• het college heeft in de bestuurlijke reactie op het rapport aangegeven dat zij een afzonderlijk plan van aanpak niet noodzakelijk vindt;
• er is geen afzonderlijk plan van aanpak opgesteld omdat de bestuurlijke reactie concreet aangeeft hoe het college de aanbevelingen zal opvolgen;
• er is geen afzonderlijk plan van aanpak opgesteld omdat de opvolging van de aanbevelingen is meegenomen in een bestuursopdracht; de uitwerking van een initiatiefvoorstel of een ander (ambtelijk) traject.

Voor alle onderzoeken geldt echter dat de raad in het raadsbesluit het college wel degelijk heeft gevraagd binnen zes maanden een plan van aanpak aan te bieden.

Aanvullende afspraken
In een reactie op de informatie-uitvraag bij dit onderzoek verwijst de ambtelijke organisatie naar afspraken over het achterwege laten van het plan van aanpak vanwege de concreetheid van de bestuurlijke reactie.

We hebben echter voor geen enkel rapport het advies gegeven het plan van aanpak achterwege te laten. We hebben integendeel bij drie rapporten in het nawoord en/of de raadsvoordracht ook aangegeven dat er op bepaalde punten nog een concretisering van de bestuurlijke reactie plaats moest vinden.

Bij één rapport konden we meegaan in het voorstel de bestuursopdracht als alternatief plan van aanpak te beschouwen, mits de bestuursopdracht nog werd geconcretiseerd op twee specifieke punten en de navolging van de aanbevelingen traceerbaar zou zijn in die bestuursopdracht.

Plannen van aanpak zijn beperkt concreet

Het plan van aanpak is vormvrij; hierover hebben wij en het presidium geen nadere afspraken gemaakt. Bij twee rapporten zijn systematische plannen van aanpak gemaakt waarin de opvolging van de aanbevelingen traceerbaar is, omdat er een duidelijke koppeling is tussen de aanbevelingen en de voorgenomen acties en er ook een planning wordt gegeven voor uitvoering van de acties. Bij twee andere rapporten is het plan van aanpak niet een concreet plan waarin de opvolging van de aanbevelingen systematisch worden uitgewerkt. De raadsinformatiebrieven geven wel informatie over de opvolging van aanbevelingen in lopende ontwikkelingen, maar gaan niet systematisch in op de opvolging van individuele aanbevelingen. Hierdoor is niet altijd navolgbaar welke acties het college in gang zal zetten per individuele aanbeveling en wat de planning hiervan is.

De raad krijgt beperkt voortgangsrapportages, veelal niet systematisch

Van het college wordt gevraagd maximaal één jaar na het raadsbesluit te rapporteren over het resultaat van de opvolging van de aanbevelingen.   De rapportage is vormvrij.
Voor vijf onderzoeken is systematisch gerapporteerd over de voortgang in de opvolging van de aanbevelingen. Systematisch betekent in dit geval dat het college inzicht geeft in de opvolging van de individuele aanbevelingen.

Voor de overige rapporten zijn in voortgangsdocumenten over andere trajecten wel verwijzingen gemaakt naar het rekenkamerrapport / de aanbevelingen, maar het betreft geen systematische rapportage. De raad heeft hiermee wel informatie over de aanbevelingen ontvangen, maar de opvolging van de afzonderlijke aanbevelingen is door de vervlechting met andere informatie moeilijk navolgbaar.

Colofon

Werkwijze

Het onderzoek is uitgevoerd van juni tot december 2022. Peildatum voor de inventarisatie is 31 oktober 2022.

We hebben ervoor gekozen eerst zelfstandig de gegevens te verzamelen uit het openbaar raadsinformatiesysteem. Daarna is via feitelijk wederhoor bij de betrokken directies de volledigheid van de relevante documentatie getoetst. De bevindingen zijn waar nodig aangepast op basis van de door de ambtelijke organisatie aangeleverde aanvullende informatie.

Overzicht van onderzoeksobjecten

We analyseerden voor dit onderzoek de rapporten die tussen juni 2020 en september 2022 zijn gepubliceerd en waarvoor, ten tijde van de selectie voor dit onderzoek, langer dan een half jaar geleden een raadsbesluit is genomen waarin aan het college is gevraagd om een plan van aanpak en voortgangsrapportage over de opvolging van de aanbevelingen.

Het rapport naar Leges bij vergunningaanvragen, gepubliceerd in september 2019, is hieraan toegevoegd, omdat bij de behandeling in de gemeenteraad, de raad een motie heeft aangenomen voor het opstellen van een SMART-stappenplan voor de opvolging van de aanbevelingen.

Sinds juni 2020 zijn voor Amsterdam de volgende rekenkameronderzoeken gepubliceerd die voldoen aan de criteria:

1. Leges bij vergunningaanvragen (gepubliceerd op 4 september 2019. In het onderzoek meegenomen vanwege de motie voor een SMART-stappenplan).
2. Bruikbaarheid van indicatoren (gepubliceerd op 3 juni 2020).
3. De gemengde stad. Wensen, feiten en beleving (gepubliceerd op 11 juni 2020).
4. Fietsvriendelijke kruispunten. Deelonderzoek Amsterdam Fietsstad (gepubliceerd op 30 juni 2020).
5. Toegankelijkheid van openbare toiletten (gepubliceerd op 30 juni 2020).
6. Geheimhouding (gepubliceerd op 22 oktober 2020).
7. Jeugdhulp in Amsterdam. Inkoop specialistische jeugdhulp (gepubliceerd op 3 december 2020).
8. Gemeentelijke rioolwatertaken. Inrichting (gepubliceerd op 15 april 2021).
9. Dienstverlening aan kwetsbare groepen (gepubliceerd op 2 juni 2021).
10. Afhandeling meldingen openbare ruimte in Amsterdam (gepubliceerd op 2 juni 2021).
11. Groen in de stad (gepubliceerd op 29 september 2021).